Kwetsbaarheid

Van de Frans-Joodse filosoof Levinas leerde we het: ‘de Ander is een spiegel voor mijzelf’. Zodra je een ander mens ziet, ontstaat er een spiegelervaring, meestal zonder dat je het door hebt. Dat wat je ziet bevalt je goed, dan ervaar je een klik. De ander irriteert je, waarschijnlijk omdat het je confronteert met iets in jezelf dat ingewikkeld is. Dan sluit je je van de ander af.

Ik ervaar dit sinds ik vorig jaar met mijn eigen kwetsbaarheid geconfronteerd werd. Een hersenschudding met een pittige, langdurige nasleep, veranderde mij van een powervrouw (hoe zeer ik die term ook altijd verfoeide) in een zieltogend vrouwmens (en ook dat is een ongepaste kwalificatie, I know). Als ik mijn kwetsbaarheid toon, vaak ongewild, verandert de sfeer in de ruimte. Gelukkig meestal niet negatief, maar tenminste voor een bepaald moment ongewis. Het lijkt alsof kwetsbaarheid een ongemakkelijk spiegelbeeld is. De kwetsbaarheid die we in de ander zien, kan ons uit ons evenwicht halen. Het duurt dan even voordat we ons herpakken en kunnen reageren. Soms gaan we het gelijk uit de weg. Dan is het confronterend en misschien zelfs beangstigend. Waarom is dat toch? Waarom is het spiegelbeeld van kwetsbaarheid zo ongemakkelijk. Misschien omdat we vergeten dat we per definitie kwetsbaar zijn als mens?

Ik had eigenlijk niet geleerd om met mijn kwetsbaarheid om te gaan, merkte ik in het afgelopen jaar. Kwetsbaarheid heb ik altijd beschouwd als iets dat voorkomen of in ieder geval bestreden moet worden. In mijn geval door een sterke rationaliteit te ontwikkelen die voor ieder misfortuin, hoe groot of klein ook, een logische verklaring wist te bedenken. Daarmee kreeg de kwetsbaarheid een doel en als iets een doel heeft, is het zinvol geworden.

Maar kwetsbaarheid heeft geen doel in zichzelf, ontdekte ik. Het is een gegeven. Er is geen sprake van keuze of noodlot. Het is wat het is, een zijnsdeel van ons bestaan. Het maakt ons mens. Daarmee wordt het iets dat een plek mag hebben in het dagelijkse leven en zelfs iets dat gekoesterd mag worden.  Geen schuldvraag, geen schaamte daarover, en ook geen rationalisatie of overwaardering. Slechts een pure acceptatie. Dit ben ik, sterk en kwetsbaar, onbevreesd en bang, dapper en teleurgesteld. Zo wordt het lichter. Het verbindt me met ieder ander die in die spiegel zichzelf wil zien.